Η Via Egnatia ήταν ένας από τους δύο κύριους δρόμους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που κατέληγαν στη Ρώμη, υπερπόντια προέκταση της Via Traiana, διασχίζοντας την Ελλάδα από Δυρράχιο και Θεσσαλονίκη μέχρι τον Έβρο. Κατασκευάστηκε μεταξύ 146-120 π.Χ. πάνω σε αρχαίο δρόμο και λειτούργησε στρατιωτικά, εμπορικά και πολιτιστικά από τη Ρωμαϊκή εποχή έως τον 16ο αιώνα, συνδέοντας Αδριατική με Εύξεινο Πόντο και μεταφέροντας ιδέες, τέχνη και πληθυσμούς.
Στο σήμερα, ο αυτοκινητόδρομος που ονομάστηκε Εγνατία Οδός, εκτείνεται σε 658 χλμ., από Ηγουμενίτσα (Θεσπρωτία) έως Κήπους (Έβρος), εξυπηρετώντας και ενώνοντας 9 περιοχές: Θεσπρωτία, Ιωάννινα, Γρεβενά, Κοζάνη, Ημαθία, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Ξάνθη και Ροδόπη. Αποτελεί τον βασικό οριζόντιο άξονα της Βόρειας Ελλάδας και συνδέει σημαντικά αστικά κέντρα, λιμάνια και πύλες εισόδου της χώρας.
Έχει τεράστια αναπτυξιακή σημασία καθώς:
- Διέρχεται από 11 πόλεις (Ηγουμενίτσα, Ιωάννινα, Μέτσοβο, Γρεβενά, Κοζάνη, Βέροια, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Ξάνθη, Κομοτηνή και Αλεξανδρούπολη) και 332 κοινότητες
- Συνδέεται με τα σύνορα Αλβανίας, Βόρειας Μακεδονίας, Βουλγαρίας και Τουρκίας
- Συνδέει τα λιμάνια Ηγουμενίτσας, Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Αλεξανδρούπολης και τα αεροδρόμια Ιωαννίνων, Καστοριάς, Κοζάνης κ.ά.
- Εξυπηρετεί 30 τουριστικές περιοχές και τις βιομηχανικές ζώνες Ιωαννίνων, Φλώρινας, Έδεσσας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Σερρών, Δράμας, Ξάνθης, Κομοτηνής, Αλεξανδρούπολης.
Τα σημαντικότερα τεχνικά της χαρακτηριστικά είναι τα εξής:
Τετράιχνος αυτοκινητόδρομος (2 λωρίδες + ΛΕΑ ανά κατεύθυνση) με 63 κόμβους, 177 γέφυρες (>50μ., 40 χλμ.), 73 σήραγγες (50-100 χλμ.), 350 διαβάσεις, 43 περάσματα ποταμών, 11 σιδηροδρομικές διασταυρώσεις.
Τα οφέλη του έργου
Η στρατηγική θέση της Εγνατίας Οδού συμβάλλει στην προσέλκυση επενδύσεων, στην ανάπτυξη εμπορίου και στη διευκόλυνση της διακίνησης προϊόντων και υπηρεσιών ανάμεσα στην Ελλάδα, τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη.
Στρατηγική Σημασία
Η Εγνατία Οδός λειτουργεί ως βασικός οδικός άξονας για τις μεταφορές στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, καθώς συνδέεται με τους Πανευρωπαϊκούς Διαδρόμους IV (Βερολίνο–Σόφια–Θεσσαλονίκη), IX (Ελσίνκι–Αλεξανδρούπολη) και X (Βιέννη–Βελιγράδι–Θεσσαλονίκη). Ενώνει βιομηχανικά κέντρα Δύσης-Ανατολής, προάγει επενδύσεις σε μεταφορές, βιομηχανία και τουρισμό.
Οικονομικά Οφέλη
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Εγνατία Οδός συνδέει τα βιομηχανικά κέντρα της Δυτικής Ευρώπης με την Ανατολή και εντάσσεται στο ευρύτερο δίκτυο των Διευρωπαϊκών Μεταφορών. Επαναφέρει τη Θεσσαλονίκη ως εμπορικό-πολιτιστικό κέντρο, δίνει διέξοδο ελληνικών εξαγωγών προς Βαλκάνια ενισχύει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, μειώνει τους χρόνους μετακίνησης και βελτιώνει την πρόσβαση σε αγορές και υπηρεσίες.
Κοινωνική Ανάπτυξη
Αντιμετωπίζει την αστυφιλία σε Ήπειρο-Δυτική Μακεδονία, βελτιώνει την πρόσβαση σε εκπαίδευση-υγεία (Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα) και ενισχύει την επικοινωνία των γειτονικών λαών. Η καλύτερη οδική σύνδεση με μεγάλα κέντρα όπως η Θεσσαλονίκη και τα Ιωάννινα διευκολύνει την πρόσβαση, μειώνοντας το αίσθημα απομόνωσης σε ακριτικές και ορεινές περιοχές. Με αυτό τον τρόπο ενισχύεται η συνοχή του κοινωνικού ιστού και βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των κατοίκων